Over standaarden
Standaarden op deze site
Op standaarden.overheid.nl vind je standaarden die door KOOP worden ontwikkeld en beheerd om de samenhang en vindbaarheid van officiële overheidsinformatie op internet te verbeteren. Deze standaarden worden toegepast bij het aanleveren, opslaan, publiceren en ontsluiten van onder andere:
- officiële bekendmakingen van besluiten in de publicatiebladen
- geconsolideerde wet- en regelgeving
- informatie, gepubliceerd die in het kader van de Wet open overheid
- omgevingsdocumenten, gepubliceerd in het kader van de Omgevingswet
- datasets van de Nederlandse overheid
Belang van standaarden
De NORA definieert een standaard als:
Een set van regels die beschrijft hoe mensen materialen, producten, diensten, technologieën, taken, processen en systemen dienen te ontwikkelen en beheren.
De standaarden die worden gepubliceerd op standaarden.overheid.nl zijn open standaarden zoals bedoeld in de NORA. Het zijn specificaties om overheidsinformatie op internet dusdanig te structureren en van metadata te voorzien, dat je de informatie beter kunt vinden en beter in samenhang met andere informatie kunt ontsluiten.
Erkenning en aanbeveling van standaarden
Het Forum Standaardisatie is ingesteld voor de bevordering van standaardisatie in de uitwisseling tussen overheden onderling en met burgers en bedrijven, en hergebruik van standaarden. Daarvoor worden afspraken gemaakt, zoals welke standaarden onder het 'pas toe of leg uit'-beleid vallen voor overheden. Het Overheidsbrede Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO) geeft hier op bestuurlijk niveau opdracht voor. KOOP draagt de standaarden op standaarden.overheid.nl voor voor plaatsing op de Pas-toe-of-leg-uit-lijst met open standaarden.
Levenscyclus van een standaard
Standaarden hebben een levenscyclus die begint bij een behoefte aan standaardisatie van een bepaald aspect van informatiesystemen, waarna een standaard wordt ontwikkeld, in gebruik wordt genomen, wordt veranderd en wordt uitgefaseerd als de standaard wordt achterhaald door nieuwe ontwikkelingen en behoeften. KOOP geeft standaarden en versies van standaarden een status die aangeeft welke mate van beheer en onderhoud gevoerd wordt en waarop toepassingen hun keuze kunnen baseren. De status en levensstadia zijn gebaseerd op BOMOS.
BOMOS 2i - standaardenlevenscyclus (beheer diensten)
1. Creatie / ontwikkeling
Deze fase markeert het moment waarop een gemeenschap van belanghebbenden en geïnteresseerden de behoefte aan een standaard vaststelt en start met het opstellen van de standaard. Dit hoeft niet altijd te betekenen dat een standaard geheel ontbreekt. Ook in het geval dat een standaard met (kleine) afwijkende specificaties al bestaat kan een gemeenschap tot de conclusie komen dat de behoefte aan een nieuwe standaard de inspanning rechtvaardigt. In deze fase is nog geen sprake van ingericht beheer maar hebben de meeste activiteiten vooral een projectmatig karakter. In deze fase is het bijvoorbeeld belangrijk na te denken over de besluitvormingsprocessen. Bij een modulair opgezette standaard kunnen onderdelen van de standaard al gereed zijn, terwijl andere onderdelen nog in de ontwikkelfase verkeren. Creatie heeft dan betrekking op de nieuw ontwikkelde modules.
2. Introductiefase van de standaard
In deze fase wordt gekozen voor een specifieke standaard om in een behoefte te voorzien. Tijdens deze fase zullen veel wijzigingen aan de orde zijn. De inrichting van beheer wordt belangrijk. De keuze kan bewust en expliciet worden gemaakt in besluitvorming om een standaard algemeen geldend te verklaren of door organische groei waarbij de adoptie geleidelijk plaatsvindt. Een voorbeeld van bewuste keuze is besluitvorming door de overheid om een standaard verplicht te stellen. Ook sectorafspraken of een besluit van het Forum Standaardisatie om een standaard op de ‘Pas toe of leg uit’-lijst te plaatsen, vallen hieronder. Van organische adoptie is sprake als diverse (individuele) partijen besluiten een standaard te gaan toepassen. Tijdens deze fase zullen veel wijzigingen aan de orde zijn. De inrichting voor beheer wordt belangrijk, net als de adoptie van de standaard bij de ‘early adopters’. Uw activiteiten zullen hierop gericht moeten zijn.
3. Implementatie / groei van de standaard
In deze fase kiezen gebruikers bewust voor de implementatie van de standaard. In het beheer wordt ook rekening gehouden met het feit dat niet alle gebruikers beschikken over een volwaardig kennisniveau van de standaard. Beheer betekent in deze fase ook de ondersteuning en het informeren van de gebruikers. Marketingtermen als ‘early majority’ zijn in deze fase van toepassing. Uw activiteiten zijn gericht op meer professionele adoptie en professionalisering van de open beheerprocessen, zodat bij opschaling van het gebruik alle partijen aangehaakt blijven en de processen transparant verlopen. Registraties van gebruikers/ afnemers/ experts etc. worden steeds belangrijker.
4. Volwaardige toepassing / volwassenheid van de standaard
In deze fase is de standaard algemeen geaccepteerd en geïmplementeerd. Het beheer is in deze fase volledig ingericht om de stabiliteit en kwaliteit van de standaard te waarborgen.
5. Uitfaseren / overgang naar een andere (versie van de) standaard
In deze fase is de bestaande (versie van de) standaard aan het eind van zijn levenscyclus. Grote wijzigingen op de standaard zelf vinden niet meer plaats. In deze fase moeten alle betrokkenen op de hoogte worden gehouden van het tijdpad waarmee de standaard wordt uitgefaseerd en niet meer zal worden ondersteund. Daarbij horen onder meer migratieplannen.