Thema-indeling voor Officiële Publicaties (TOP-lijst)

Kenmerken

Waarden

Spreadsheet met waarden in ODS-formaat

Term name

ThemaindelingOfficielePublicaties

Label

Thema-indeling voor Officiële Publicaties

Type

Waardelijst

Definitie

Indeling van officiële publicaties door de overheid naar beleidsthema's.

Beheerder

KOOP

Downloads

• XML
• RDF
• JSON
• TTL

Onderhoudsprocedure

Opdrachtgever voor de Themaindeling voor Officiële Publicaties (TOP-lijst) is de redactieraad voor het Basis Wetten Bestand (redactieraad BWB). De redactieraad adviseert ook over de wijze waarop bekendmakingen van wet- en regelgeving in de officiële bekendmakingsbladen wordt gepubliceerd.

De redactieraad BWB heeft het beheer belegd bij de Beheergroep Themaindeling voor Officiële Publicaties (beheergroep TOP).

Het Kennis- en exploitatiecentrum voor Officiële OverheidsPublicaties (KOOP) organiseert het redactieproces, het technisch beheer en publicatie van de lijst op standaarden.overheid.nl.

De beheergroep zal ten minste elk half jaar nagaan of er aanleiding is de TOP-lijst aan te passen.

Aandachtspunten beheer

De beheergroep beoordeelt de TOP-lijst op twee aspecten: de manier waarop de thema’s op verschillende collecties worden toegepast en een vergelijking van de TOP-lijst met andere potentieel relevante thema-indelingen.

Bij de toepassing wordt gekeken naar kwantiteit en kwaliteit. Als thema’s te weinig worden toegepast kunnen ze uit de TOP-lijst worden verwijderd. Wanneer thema’s zo groot worden dat ze niet onderscheidend genoeg meer zijn kan worden onderzocht of een thema kan worden opgesplitst. Als een thema verkeerd wordt toegepast wordt gekeken wat daar de oorzaak van is en of wellicht een andere term vergissingen kan reduceren.

Bij vergelijking met andere relevante indelingen kan het opportuun zijn om thema’s aan te passen, zodat het eenvoudiger wordt om content uit te wisselen met een applicatie die een andere indeling hanteert. Kandidaten zijn: de thema-indeling gehanteerd door bijvoorbeeld Rijksoverheid.nl of RVO en thema-indelingen die in Europees verband worden gevraagd of voorgeschreven, zoals die van de Inspire-richtlijn, de diensten-richtlijn of voor het Europese dataportaal. Dit is nog in onderzoek.

Wijzigingshistorie

TOP-lijst versie 1.1

2021-12-07

In de bestanden in RDF, JSON en TTL zijn statements voor rdf:type en skos:inScheme toegevoegd.

2021-01-04

In de eerste release van de XML, RDF, JSON en TTL bestanden van versie 1.1 was een fout geslopen. De verplaatsing van subthema "energie" van hoofdthema "natuur en milieu" in versie 1.0, naar hoofdthema "economie" in versie 1.1, was niet doorgevoerd. Daarom is een nieuwe release van deze bestanden gepubliceerd.

2019-11-11

De Redactieraad BWB heeft versie 1.0 van de TOP-lijst vastgesteld en daarmee aangegeven dat ze het eens is met de uitgangspunten en de aanpak voor het opstellen van de themaindeling. De SDU heeft op basis van versie 1.0 een aantal wijzigingssuggesties gedaan. Deze zijn voor het grootste deel overgenomen in versie 1.1.

• Subthema “energie” wordt verplaatst van hoofdthema “natuur en milieu” naar hoofdthema “economie”;
• Subthema “dienstverlening” vervalt en wordt opgenomen als use for bij subthema “informatievoorziening en ICT”;
• Subthema “financieel toezicht” onder hoofdthema “overheidsfinanciën” vervalt omdat het al wordt afgedekt door “markttoezicht” onder hoofdthema “economie”;
• Subthema “inkomensbeleid” vervalt;
• Subthema “subsidie” vervalt;
• Subthema “flora en fauna” vervalt en wordt opgenomen als use for bij “natuur- en landschapsbeheer”;
• Onder hoofdthema “onderwijs en wetenschap” wordt een nieuw subthema “speciaal onderwijs” opgenomen;
• Subthema “ziekte en arbeidsongeschiktheid” wordt hernoemd naar “arbeidsongeschiktheid en werkloosheid”;
• Subthema “werkgelegenheid” vervalt en wordt opgenomen als use for bij subthema “arbeidsongeschikteheid en werkloosheid”;
• Onder hoofdthema “zorg en gezondheid” wordt een nieuw subthema “zorginstellingen” opgenomen.

TOP-lijst versie 1.0

2018-10-10

Bij het samenstellen van de eerste versie van de TOP-lijst zijn de collecties van Officiële Bekendmakingen en parlementaire informatie als uitgangspunt ('corpus') genomen. Deze collecties zijn tot dan toe voorzien van termen uit de Taxonomie Beleidsagenda (TBA) waarvoor de TOP-lijst als opvolger moet dienen. De TBA is ook als uitgangspunt genomen. We constateerden dat de indeling van de TBA grotendeels bruikbaar is, maar ook dat een aantal verbeteringen mogelijk waren die tot herziening van de gehele indeling zou leiden. Vandaar dat besloten is om niet te spreken van een aanpassing van de TBA, maar om een nieuwe lijst onder een nieuwe naam vast te stellen.

Bij het doornemen van de TBA ontstond over een aantal termen discussie die soms leidde tot een verbetervoorstel. In de bijlage staat een vergelijking tussen de Taxonomie Beleidsagenda en de TOP-lijst. In de kolom 'Change note' is aangegeven welke overweging tot een wijziging heeft geleid. Een aantal wijzigingen betreffen meerdere thema’s.

Hoofdletters

Het is 'good practice' om thema’s met een kleine letter te schrijven en alleen plaats- en eigennamen met hoofdletters te laten beginnen, zoals in “Europese zaken”. De thema-labels van de TBA begonnen echter allemaal met een hoofdletter.

Wijziging: schrijf alle thema's met kleine letters.

Hoofdthema “Bestuur” wordt “organisatie en beleid”

Uit kwantitatieve analyse van de collecties van officiële bekendmakingen bleek dat de subthema’s van “Bestuur” uit de TBA zeer frequent worden toegekend. Kwalitatief onderzoek wijst echter uit dat dit in veel gevallen niet terecht is, maar te wijten aan de misvatting dat zo de bestuurslaag die de publicatie doet kan worden aangeduid. Om deze vergissing te voorkomen is besloten om het hoofdthema “Bestuur” te verwijderen en daarvoor in de plaats een nieuw hoofdthema “organisatie en bedrijfsvoering” op te nemen, met organisatorische en operationele subthema’s in plaats van de verschillende bestuurslagen.

Wijziging: Hoofdthema “Bestuur” vervalt, “organisatie en bedrijfsvoering” wordt toegevoegd met een andere indeling in subthema’s.

Organisatie en Beleid

Elk hoofdthema in de TBA heeft een sub-thema "Organisatie en Beleid". Informatie onder deze sub-thema's kan ondergebracht worden bij een van de nieuwe sub-thema’s onder “organisatie en bedrijfsvoering”. Dit heft ook het homoniemen-probleem op (16 keer dezelfde term in een thesaurus is niet erg handig).

Wijziging: sub-thema's "Organisatie en Beleid" vervallen.

Thema’s die veel voorkomen bij decentrale overheden

De TBA is oorspronkelijk opgezet voor content van de centrale overheid. De decentrale overheid heeft echter veel content in de categorieën “cultureel erfgoed”, "horeca" en "evenementen". Deze ontbreken in de TBA en content in deze thema’s is moeilijk elders onder te brengen.

Wijziging: Toevoegen van drie nieuwe sub-thema's onder "cultuur en recreatie".

Toelichting

De Thema-indeling voor Officiële Publicaties, ook wel de TOP-lijst genoemd, is bedoeld als evenwichtige thematische indeling van alle officiële publicaties door centrale en decentrale overheidsorganen, die een gebruiker ondersteunt met het doorzoeken en filteren van een grote collectie publicaties. De thema-indeling is zo opgezet, dat de thema’s voor een gebruiker intuïtief vindbaar zijn, zo veel mogelijk disjuncte deelverzamelingen opleveren die een vergelijkbare orde van grootte hebben.

Doelgroep

Deze toelichting is bedoeld voor functioneel en technisch beheerders van applicaties waarin de TOP-lijst wordt gebruikt. Te denken valt aan:

• invoerapplicaties voor publicatiesystemen waar TOP-thema’s kunnen worden toegekend in metadata;
• zoekschermen waarin collecties van publicaties worden ontsloten die met TOP-thema’s zijn gemetadateerd. De TOP-thema’s kunnen daarbij bijvoorbeeld als zoek-ingang of als facet worden gebruikt;
• attenderingsdiensten waar gebruikers zich kunnen abonneren op publicaties die voldoen aan een profiel, waarbij TOP-thema’s kunnen worden aangegeven als selectiecriterium.

Gehanteerde principes

Voor het beheer en onderhoud van de TOP-lijst wordt rekening gehouden met de manier waarop de thema’s aan publicaties moeten worden toegekend en met de manier waarop de thema’s worden gebruikt in zoekschermen en attenderingsdiensten.

P1. Termen zijn met kleine letters geschreven, alleen voor namen en afkortingen worden hoofdletters gebruikt.

P2. Thema's die in geen enkele collectie meer dan 0,5% van de content uitmaken worden zo veel mogelijk vermeden.

P3. Een nieuw thema kan aan de TOP-lijst worden toegevoegd als dit, naar verwachting van de beheergroep, meer dan 0,5% van de content van een collectie uitmaakt.

P4. De TOP-lijst heeft ongeveer de omvang van rond de 100 thema’s en bestaat uit twee lagen. Er wordt gestreefd naar een laag van ongeveer 16 hoofdthema's en een laag van 80 tot 90 subthema's. Elk hoofdthema heeft bij voorkeur niet minder dan 3 en niet meer dan 10 subthema's.

P5. De TOP-lijst is een ‘levende’ lijst. Dat betekent dat applicaties die de TOP-lijst gebruiken om te metadateren, voorbereid moeten zijn op aanpassingen van de TOP-lijst. Ze moeten dus om kunnen gaan met nieuwe thema’s, verdwijnende thema’s en opsplitsingen en samenvoegingen van thema’s.

P6. Een publicatie kan meerdere thema’s toegekend krijgen. Combinaties zijn een krachtig middel om de omvang van de thema-indeling enigszins in te perken.

Bijvoorbeeld: handelsverdragen vallen zowel onder het thema “handel” als onder het thema “internationaal”.

P7. Zowel de hoofdthema’s als de sub-thema’s kunnen worden gebruikt. Er zijn geen sub-thema’s “overig…”. Publicaties die niet onder een van de subthema’s vallen, worden onder het hoofdthema geplaatst.

P8. De scope van de TOP-lijst bestaat uit de officiële publicaties van de gehele overheid, zowel centraal als decentraal.

P9. Onder thema wordt het beleidsthema verstaan waarover de inhoud van een publicatie gaat. Beleidsinstrumenten, zoals evaluatie, verantwoording, toezicht, handhaving, uitkeringen, toelagen, zijn op zichzelf geen beleidsthema’s. Publicaties die in een van deze categorieën van instrumenten vallen worden ingedeeld onder het betreffende inhoudelijke thema.

Bijvoorbeeld: “uitkeringen” is geen thema in de TOP-lijst. Een publicatie over de AOW valt onder “sociale zekerheid” | “ouderen”.

Toepassing van de TOP-lijst

Scope

De TOP-lijst is een aanbodgerichte thema-indeling. Dat betekent dat de thema’s primair gekozen worden op basis van het aanbod van content (kwantitatief). De organisatie van de aanbieders (departementen en afdelingen) is dan ook vaak te herkennen in de thema-indeling, maar die is niet primair leidend. De TOP-lijst is bij uitstek geschikt om door de aanbieder van de content te worden toegekend en de professional – die het aanbod goed kent – zou de thema’s kunnen gebruiken om content te vinden.

Een vraaggerichte thema-indeling is doelgroep-afhankelijk, kan op punten afwijken van een aanbodgerichte indeling en kan beter worden ontwikkeld en worden toegepast door specialisten in het domein van de specifieke doelgroep.

Toekennen van thema’s

De TOP-lijst kent twee niveaus: hoofdthema’s en subthema’s. Beide niveaus kunnen worden toegekend als metadata-waarde. Uiteraard wordt een grotere precisie bereikt indien zo veel mogelijk de sub-thema’s worden gebruikt. Als bepaalde content niet in een van de sub-thema’s kan worden ingedeeld kan een hoofdthema worden toegekend. Het gebruik van subthema’s “overige …” wordt als * bad practice * beschouwd.

Het is aan te bevelen om applicaties geschikt te maken om meerdere thema’s te kunnen toekennen. Zo kunnen evenementenvergunningen bijvoorbeeld onder subthema “evenementen” worden ingedeeld, maar tevens onder “veiligheid”.

De TOP-lijst is een levende lijst

Op basis van implementaties en door het leggen van relaties met andere thema-indelingen kunnen nieuwe inzichten ontstaan die tot aanpassing van de lijst leiden.

Applicaties die de TOP-lijst toepassen moeten rekening houden met een aantal soorten wijzigingen.

• Een nieuw thema moet worden opgenomen in invoerschermen en indices en in sommige gevallen ook in zoekschermen. Vanaf dat moment kan het worden toegepast.
• Een op te heffen thema wordt ondergebracht bij een bestaand thema. Applicaties moeten het op te heffen thema verwijderen uit de invoerschermen en een keuze maken of bestaande metadata met het oude thema wordt bijgewerkt naar het thema waaronder het oude thema is ondergebracht of dat met behulp van query-expansie gezorgd wordt dat zoekvragen correct resultaat geven op basis van de oude metadata.
• Thema’s die worden samengevoegd zijn vergelijkbaar met het vorige geval.
• Een thema dat wordt opgesplitst kan op twee manieren worden verwerkt. Alle content die onder het oude thema is ingedeeld kan beoordeeld worden en onder een van de nieuwe thema’s worden ingedeeld. Dat zal een handmatig of geprogrammeerd proces zijn. De andere optie is om alle nieuwe thema’s toe te kennen aan deze content. Dat zal minder nauwkeurig zijn, maar ook minder complex.

Techniek

Een machineleesbare versie van de TOP-lijst, met toepassing van de skos standaard is in ontwikkeling. De TOP-lijst is een skos:ConceptScheme en de thema’s zijn skos:Concepts. De thema’s worden aan eindgebruikers gepresenteerd als termen, maar hebben ook een http-URI die geschikt is voor machineleesbaarheid van de metadata. Het wordt aanbevolen om in een applicatie de URI op te nemen en de labels er dynamisch bij te halen. De TOP-lijst zal in verschillende formaten beschikbaar gesteld worden, zodat applicaties de thema’s geautomatiseerd kunnen verwerken.